Ziama Piwowarow (1910 - 1937)
Zalman Piwowarow
Przełożył Bohdan Zadura
Z motywów żydowskich
(List do Ameryki)
Majn frajnt, chcę porozmawiać z tobą,
Ty wiesz, jak w sercu pluszcze mgła
Niech będzie w sercu spokój znowu
Dzikie melodie niezbyt lubię.
Majn frajnt,chcę porozmawiać z tobą.
Szolem alejchem! U nas teraz wiosna,
Policzki każdy ma różowe.
Przyszła, ta przyszła, którąm wołał,
Przyszła, by kwiatki tu rozsypać.
Szolem alejchem! U nas teraz wiosna.
Niech ktoś spróbuje zabrać duszy mgnienie!
Nie będzie więc w rozpaczy dzikiej wspomnień.
Lepiej sam rzucę już czas na kolana!
Kocham swój kraj, na co mi ta Kanada.
Niech ktoś spróbuje zabrać duszy mgnienie!
Szolem alejchem! U was śmierć i zimno,
U nas wiosenne płoną ognie.
Stoi jak jakiś olbrzym, jak wielkolud
Moja Białoruś, moje Jeruzalem.
Szolem alejchem! U was śmierć i zimno.
Bywaj, bywaj! U nas teraz wiosna.
Każdy policzki ma różowe.
Ona przyszła, by kwiatki rosypać
W dolinie duszy deszczem i ulewą.
Bywaj, bywaj! U nas teraz wiosna.
[1928]
Ziama (Zalman Ruwimowicz) Piwowarow (1910-1937) urodził się 5 czerwca w miasteczku Kościukowicze w powiecie klimowickim w Guberni Mohylewskiej (obecnie Kościukowicze – miasto w Obwodzie Mohylewskim w Białorusi).
Ojciec Ziamy, Ruwim, wytwórca czapek, był czerwonoarmistą. Matka, Bela, po śmierci ich ojca na froncie w 1918 roku, wysłała dzieci na wychowanie do dziadka w Czerykowie. Dla Ziamy i jego siostry Lizy, dziadek Zalman wynajął nauczyciela-talmudystę. Ziama Piwowarow zaczął drukować swoje wiersze jeszcze podczas nauki w szkole. Pierwsza publikacja miała miejsce w mińskiej gazecie „Białoruski pionier”. Na początku Ziama sam podpisywał swoje wiersze pseudonimem „Pionier Piwowarow”.
W 1927 roku, po ukończeniu siedmioletniej szkoły w Czerykowie, Piwowarow zaczął naukę w Mścisławskim Technikum Pedagogicznym. Przy technikum działał Mścisławskie Studio Literatury – Orszański Oddział „Maładniaka” – najbardziej wpływowego białoruskiego stowarzyszenia literackiego w tamtym czasie. W Mścisławie wszedł w środowisko literackie, które wpłynęło na dalszy rozwój jego poetyki. Od 1928 roku w jego wierszach jest mniej estetyki industrialnej, równocześnie pojawia się więcej nawiązań do tematyki żydowskiej.
W 1929 roku poeta przeprowadził się do Leningradu, gdzie zaczął aktywnie publikować i przekładać swoje utwory na język rosyjski. W Leningradzie Piwowarow zatrudnił się jako palacz w elektrowni, jednak do powrotu do działalności literackiej przekonał go poeta Nikołaj Asiejew, który wysłał list polecający do Platona Gołowacza – zastępcy ludowego komisarza oświaty Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
W 1934 roku Ziama Piwowarow wydał jedyną za życia książkę „Liryka dwóch narodzin”, wciąż jeszcze pełną rewolucyjnego patosu. Także w tym roku Piwowarow zaczął pracę w dziale literackim gazety „Czerwona zmiana”. Piwowarow tłumaczył z języka jidysz (Z. Akselrod, M. Jurin), rosyjskiego (A. Puszkin), francuskiego (D. Defoe) i baszkirskiego (D. Jułtyj). W 1937 roku, już po aresztowaniu pisarza, zostało wydane jego tłumaczenie „Rubinsona Crusoe”, w którym nazwiska tłumacza nie wymieniono.
12 listopada 1936 roku Piwowarow został aresztowany. W tym czasie jego żona Lilia (przed ślubem Piersina) była w czwartym miesiącu ciąży. Zostanie aresztowana jako „żona wroga ludu” i zesłana do Kazachstanu. Ziama Piwowarow został pośmiertnie zrehabilitowany przez Kolegium Sądu Najwyższego ZSRR 8 marca 1958 roku. Dokładnych okoliczności śmierci jego krewni jednak nie poznali. Powiedziano im, że umarł w „miejscach osadzenia 14 kwietnia 1938”.
tłum. Michał Gutkowski
