Anatol Wolny (1902 - 1937)
Anatol Wolny siedzi w środku, 1925 rok.
Prawdziwe nazwisko: Ażgirej Anatolij Ustinowicz
Pseudonimy: Aksza, Alosza, W. Anatolij, Anatolij Wolny
Poeta, prozaik, scenarzysta, dziennikarz. Jeden z pierwszych felietonistów białoruskich, twórca gatunku przygodowego w prozie białoruskiej. W swoim środowisku Anatol był znany z poczucia humoru. Na łamach „Sawieckiej Biełarusi”opublikował wiele ostrych i celnych humoresek.
„… Jego humor promieniami słońca wypełnia cały wagon [pociągu]. Na prawo i na lewo sypie wesołymi słówkami jak z rękawa… cały wagon chichocze”.
„… Miał niebieskie oczy, jasne kręcone włosy; chłopak niewysokiego wzrostu w koszuli-kosoworotce, Ażgirej był humorystą, wesołkiem, lubił koleżeńskie żarty”.
Po demobilizacji z Armii Czerwonej, gdzie służył jako ochotnik, młody poeta staje się aktywnym uczestnikiem białoruskiego ruchu literacko-artystycznego. Już jako 19-latek (1921 r.) publikuje po raz pierwszy.
Od 1923 pracuje w Komitecie Centralnym białoruskiej młodzieżowej organizacji oraz w gazecie „Małady araty” („Młody oracz”), W tym samym roku młodzi białoruscy poeci zakładają stowarzyszenie literackie „Maładniak”, do którego Wolny dołącza ze swoim wiernym szkolnym przyjacielem, Alesiem Dudarem.
Pseudonimy: Aksza, Alosza, W. Anatolij, Anatolij Wolny
Poeta, prozaik, scenarzysta, dziennikarz. Jeden z pierwszych felietonistów białoruskich, twórca gatunku przygodowego w prozie białoruskiej. W swoim środowisku Anatol był znany z poczucia humoru. Na łamach „Sawieckiej Biełarusi”opublikował wiele ostrych i celnych humoresek.
„… Jego humor promieniami słońca wypełnia cały wagon [pociągu]. Na prawo i na lewo sypie wesołymi słówkami jak z rękawa… cały wagon chichocze”.
„… Miał niebieskie oczy, jasne kręcone włosy; chłopak niewysokiego wzrostu w koszuli-kosoworotce, Ażgirej był humorystą, wesołkiem, lubił koleżeńskie żarty”.
Po demobilizacji z Armii Czerwonej, gdzie służył jako ochotnik, młody poeta staje się aktywnym uczestnikiem białoruskiego ruchu literacko-artystycznego. Już jako 19-latek (1921 r.) publikuje po raz pierwszy.
Od 1923 pracuje w Komitecie Centralnym białoruskiej młodzieżowej organizacji oraz w gazecie „Małady araty” („Młody oracz”), W tym samym roku młodzi białoruscy poeci zakładają stowarzyszenie literackie „Maładniak”, do którego Wolny dołącza ze swoim wiernym szkolnym przyjacielem, Alesiem Dudarem.
„… I tak, mrugając (ma taki nawyk – często i mocno zaciskać powieki), w skórzanej tużurce dziarsko przebiega Aleś Dudar. Za nim, w pstrokatym kepi na czubku głowy, cały jakiś taki przezroczysto-rumiany i ogniście kędzierzawy Anatol Wolny. Ta dwójka zawsze razem i zawsze się dokądś śpieszą. Dudar z przodu, Wolny z tyłu”. (Jan Skrygan)
Anatol Wolny
Na początku kariery literackiej Wolny pisał po rosyjsku, ale po przystąpieniu do „Maładniaka” stał się zwolennikiem białorutenizacji. Aleś Dudar wspominał o początkach Wolnego jako poety białoruskojęzycznego:
„…/ zaczęło wychodzić czasopismo „Maładniak” /…/ Redaktorem był Anatol Wolny, który nie potrafił pisać po białorusku, i ja pomagałem mu od strony technicznej. Jako aktywista Komsomołu, zatroszczył się o mój rozwój…”.
Za życia Wolny zdążył wydać kilka zbiorów poezji i prozy („Wilczęta”, „Dwa”), napisać scenariusz dla pięciu białoruskich filmów („Szumią sosny” (1929), „Urodzona w ogniu” (1930), „Nowa ojczyzna” (1935) i inne, spośród których zachował się tylko jeden („Urodzona w ogniu”). Poezja Wolnego wyróżnia się łamaną formą i rytmicznością.
4 listopada 1936 roku Anatol Wolny został aresztowany – tego samego dnia, co wielu innych poetów "Maladniaka". Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR oskarżyło go na podstawie art. 70 i 76 Kodeksu karnego BSRR jako „członka organizacji kontrrewolucyjnej” i skazał na śmierć. Jego dzieła zostały skonfiskowane z bibliotek, placówek oświatowych i sklepów.
W białoruskiej części „Wykazu osób rozpatrywanych przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR” jako pierwsze pojawia się nazwisko Anatolija Wołnego. W trakcie śledztwa Anatol Wolny stwierdził m.in.: „Moskwa prowadzi w Białorusi politykę rusyfikacji, niszczone jest wszystko, co jest wyłącznie białoruskie…”. W protokole stwierdza się, że Wolny i jego współpracownicy „walczyli przeciwko władzy sowieckiej i na rzecz oddzielenia Białorusi od ZSRR”.
Anatol Wolny został rozstrzelany 29 października 1937 roku. Zrehabilitowany 3 grudnia 1957 r.
„…/ zaczęło wychodzić czasopismo „Maładniak” /…/ Redaktorem był Anatol Wolny, który nie potrafił pisać po białorusku, i ja pomagałem mu od strony technicznej. Jako aktywista Komsomołu, zatroszczył się o mój rozwój…”.
Za życia Wolny zdążył wydać kilka zbiorów poezji i prozy („Wilczęta”, „Dwa”), napisać scenariusz dla pięciu białoruskich filmów („Szumią sosny” (1929), „Urodzona w ogniu” (1930), „Nowa ojczyzna” (1935) i inne, spośród których zachował się tylko jeden („Urodzona w ogniu”). Poezja Wolnego wyróżnia się łamaną formą i rytmicznością.
4 listopada 1936 roku Anatol Wolny został aresztowany – tego samego dnia, co wielu innych poetów "Maladniaka". Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR oskarżyło go na podstawie art. 70 i 76 Kodeksu karnego BSRR jako „członka organizacji kontrrewolucyjnej” i skazał na śmierć. Jego dzieła zostały skonfiskowane z bibliotek, placówek oświatowych i sklepów.
W białoruskiej części „Wykazu osób rozpatrywanych przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR” jako pierwsze pojawia się nazwisko Anatolija Wołnego. W trakcie śledztwa Anatol Wolny stwierdził m.in.: „Moskwa prowadzi w Białorusi politykę rusyfikacji, niszczone jest wszystko, co jest wyłącznie białoruskie…”. W protokole stwierdza się, że Wolny i jego współpracownicy „walczyli przeciwko władzy sowieckiej i na rzecz oddzielenia Białorusi od ZSRR”.
Anatol Wolny został rozstrzelany 29 października 1937 roku. Zrehabilitowany 3 grudnia 1957 r.
tłum. Michał Gutkowski
