Oświadczenie Międzynarodowej Asocjacji Memoriał w sprawie Górskiego Karabachu
Międzynarodowa Asocjacja Memoriał potępia nowy etap działań wojskowych Azerbejdżanu w Górskim Karabachu i domaga się zastosowania wszystkich możliwych środków w celu jak najlepszej ochrony ludności cywilnej. Eskalacja militarna jest efektem systematycznego łamania przez strony trójstronnego „Oświadczenia w sprawie zawieszenia broni w Górskim Karabachu”, podpisanego po zakończeniu wojny 44-dniowej w 2020 roku oraz niedopełnienia przez stronę rosyjską zobowiązań wynikających z tego Oświadczenia.
W konsekwencji od 12 grudnia 2022 roku korytarz Laçın (jedyna droga łącząca Ormian z Górskiego Karabachu z Armenią) został zablokowany przez osoby podszywające się pod „działaczy ekologicznych”. Następnie pojawiły się tam wojska azerbejdżańskie, co stanowiło bezpośrednie naruszenie Oświadczenia, które przewidywało kontrolę korytarza Laçın przez rosyjskie „siły pokojowe”. Tzw. siły pokojowe nie ingerowały w działania armii Azerbejdżanu, która zajęła korytarz i utworzyła tam punkt kontrolny. Przez ponad dziewięć miesięcy Ormianie z Górskiego Karabachu nie mieli połączenia drogowego ani możliwości dostarczania energii z Armenii. Zimą 2022-23 Azerbejdżan kilkakrotnie odcinał dostawy gazu i energii elektrycznej. Od 25 lipca 2023 roku obowiązuje zakaz regularnych dostaw Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża oraz dostaw towarów humanitarnych, nawet w asyście rosyjskich sił pokojowych.
Organizacje międzynarodowe i niezależni eksperci – m.in. były prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego Luis Moreno-Ocampo, Biuro Komisarza Generalnego ONZ ds. Praw Człowieka, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Amnesty International, Human Rights Watch, Lemkin Institute for Genocide Prevention wielokrotnie deklarowali, iż powyższa sytuacja powoduje bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia ludności ormiańskiej Karabachu.
19 września 2023 roku rząd Azerbejdżanu ogłosił „operację antyterrorystyczną” w Górskim Karabachu oraz rozpoczął ostrzał z użyciem artylerii, lotnictwa i dronów. Według Rzecznika Praw Obywatelskich nieuznawanej Republiki Górskiego Karabachu, w ciągu dwóch dni walk zginęło ponad 200 osób, przeszło 400 zostało rannych, tysiące ludzi uciekło ze swoich domów. Bez żywności i prądu ludność cywilna zmuszona była ukrywać się w piwnicach. Komunikacja była regularnie zakłócana, wiele osób nie miało informacji o najbliższych: ostrzał rozpoczęto po południu, kiedy dzieci były w szkołach. Rosyjskie siły pokojowe stacjonujące w Górskim Karabachu w celu ochrony ludności ormiańskiej nie spełniły swojej misji, dopuszczając przede wszystkim do niebezpieczeństwa wystąpienia katastrofy humanitarnej (blokada ludności ormiańskiej, rozdzielenie rodzin, brak leków, brak opieki medycznej oraz żywności), a następnie dopuszczając do działań wojskowych. Międzynarodowa Asocjacja Memoriał, zdając sobie sprawę ze złożoności wieloletniego konfliktu w regionie, kwestii prawnych i terytorialnych:
– jednoznacznie potępia działania wojskowe Azerbejdżanu przeciwko ludności ormiańskiej w regionie Górskiego Karabachu,
– stwierdza bierność rosyjskich „sił pokojowych”,
– wzywa społeczność międzynarodową do zastosowania wszelkich możliwych mechanizmów prawnych w celu zapobieżenia możliwej katastrofie humanitarnej, czystkom etnicznym ludności ormiańskiej oraz zapewnienia jej praw i bezpieczeństwa zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka.
21.09.2023
Międzynarodowa Asocjacja Memoriał