W 1975 roku w Helsinkach państwa bloku wschodniego i zachodniego podpisały akt współpracy, który m.in. otworzył prawną możliwość kontroli przestrzegania praw człowieka w krajach demoludu. Na tej fali powstały Komitet Helsiński w PRL czy Moskiewska Grupa Helsińska (MGH).

Przed zmianą ustrojową zajmowała się ona m.in. przypadkami psychiatrii represyjnej w ZSRR oraz obroną praw osób z niepełnosprawnościami.

We współczesnej Rosji Grupa walczyła o uwolnienie więźniów politycznych i o prawo do zgromadzeń. W 2022 roku Moskiewska Grupa Helsińska otwarcie opowiedziała się przeciwko wojnie w Ukrainie oraz udzielała pomocy Ukraińcom przymusowo wywiezionym do Rosji.

Formalnym powodem likwidacji była działalność organizacji poza Moskwą, czyli regionem rejestracji Grupy. 25 stycznia 2023 roku MGH, pierwsza organizacja broniąca praw człowieka w Rosji, decyzją sądu została zlikwidowana.

„ZSSR zależało na dobrym wizerunku i współpracy. Dzisiejsza Rosja nawet nie udaje. Jest ona podpalaczem świata” – stwierdził Natan Szczarański, jeden z założycieli Moskiewskiej Grupy Helsińskiej.