Międzynarodowe Stowarzyszenie Memoriał zostało zlikwidowane decyzją Sądu Najwyższego Federacji Rosyjskiej 28 lutego 2022 roku. Ale Memoriału nie można zlikwidować, podobnie jak nie sposób zabronić człowiekowi myśleć i pamiętać. Memoriał nie jest bowiem tylko organizacją, jedynie ruchem społecznym – to przede wszystkim ludzie na całym świecie, którzy wyznają wspólne wartości i pragną znać prawdę na temat swojej tragicznej przeszłości. Dlatego Memoriał nie przestał działać. 16 maja 2023 roku 15 organizacji Memoriału z 9 krajów sformalizowało tę działalność, powoławszy w Genewie Międzynarodową Asocjację Memoriał – kontynuatora i następcę Międzynarodowego Stowarzyszenia Memoriał z jego ponad trzydziestopięcioletnią historią.

Podobnie jak wcześniej, Memoriał będzie dążył do upowszechniania takich wartości jak wolność, demokracja, praworządność oraz priorytet praw jednostki w praktyce politycznej i życiu społecznym. Będzie kontynuował badanie, dokumentowanie oraz zgłębianie wszelkich przejawów politycznej przemocy – wczoraj i dziś – na terytorium byłego ZSRR oraz tych krajów, które zostały dotknięte zbrodniami radzieckiego i poradzieckiego reżimu. Zwracając się ku historii terroru oraz sprzeciwu wobec zniewolenia, Memoriał będzie walczyć o przestrzeganie praw człowieka, budowanie i umacnianie społeczeństw obywatelskich oraz demokratycznych praworządnych państw, będzie przeciwdziałał

odradzaniu się reżimów dyktatorskich.

Jednym z przejawów zwrotu w kierunku dyktatury są konflikty zbrojne i agresywne wojny na obszarze postsowieckim, podczas których dochodzi do masowego łamania praw człowieka i gloryfikacji przemocy. Dlatego właśnie Memoriał zajmuje twarde antywojenne stanowisko. W konfliktach przeszłości zawsze będziemy przeciwko odpowiedzialnym za terror państwowy oraz po stronie tych, którzy walczą o wolność. W konfliktach teraźniejszości zawsze opowiemy się przeciwko agresorom oraz po stronie tych, którzy sprzeciwiają się agresji.

Innym ważnym przejawem odradzania się dyktatury jest stosunek do państwa jako najwyższej wartości, a do ludzi jak do surowca. Znów w różnych krajach widzimy zwalczanie odmiennych poglądów, próby zlikwidowania wolności słowa, podporządkowania władzy sądowniczej, odrodzenie praktyk represji.

Ostatnie wydarzenia pokazały, że totalitarna przeszłość nie tylko nie została pokonana, ale jest zdolna do niebezpiecznych nawrotów, zagrażających bezpieczeństwu oraz wolności w Europie i na całym świecie.

Bez głębokiego przepracowania tragicznego doświadczenia historii komunistycznych dyktatur i sprzeciwu wobec nich w ZSRR oraz innych krajach „obozu socjalistycznego”, nie może być mowy ani o skutecznym zapobieganiu prześladowaniom politycznym, ani o efektywnej polityce przeciwdziałania wojennej agresji oraz próbom rozwiązania kwestii politycznych na drodze przemocy.

Misja Międzynarodowej Asocjacji Memoriału opiera się na uznaniu za wartość nadrzędną ludzkiego życia oraz wolności, na umacnianiu świadomości prawnej. Dlatego historyczno-edukacyjna praca Memoriału jest nieodłączna do jego działalności związanej z obroną praw człowieka.

Wychodząc od tak pojętej misji, Międzynarodowa Asocjacja Memoriał będzie mogła skuteczniej przyczyniać się do przywrócenia instytucji demokratycznych oraz wolności obywatelskiej w państwach postsowieckich, w których te instytucje zostały zniszczone, osłabione albo nigdy nie powstały, aby w przyszłości nie dopuścić do odrodzenia – pod jakąkolwiek postacią i w jakiejkolwiek otoczce ideologicznej – militaryzmu, rewanżyzmu oraz agresywnego szowinizmu w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym Europy.

Zło, któremu przeciwstawia się Memoriał, jest międzynarodowe, a misja i wartości Memoriału są uniwersalne. Dlatego Memoriał będzie jednoczył podobnie myślących ludzi z różnych krajów.