5 lat temu w wieku 71 lat zmarł Arsenij Roginski – rosyjski historyk i działacz społeczny, współzałożyciel i wieloletni przewodniczący stowarzyszenia Memoriał. Swoje życie poświęcił staraniu o to, aby społeczeństwo Związku Radzieckiego, a potem Rosji poznało pełną prawdę o działającym w ZSRR systemie terroru państwowego i aby to stało się podstawą budowania nowej świadomości obywatelskiej w Rosji, opartej na przywiązaniu do idei praworządności i praw człowieka.

„Bez pamięci o bezprawiu nie da się zbudować państwa prawa. Nie da się! Nie będzie go! Będzie, jakie chcecie, ale nie będzie to państwo prawa. W latach 1937-38 w naszym kraju rozstrzelano 725 tysięcy ludzi. 725 tysięcy rozstrzelano! I jakże ważne jest, żeby zdawać sobie sprawę, że z tych 725 tysięcy 92 lub 93% rozstrzelano na podstawie wyroków zaocznych. Tych ludzi nigdzie nie wzywano, nie wzywano świadków. Nie było tam żadnego prokuratora i żadnej obrony. Zrobiono to zaocznie. Bezprawie to rzecz fantastyczna. Tylko na przykładach bezprawia my możemy wytłumaczyć dzieciom, czym był ten terror. Tylko na pamięci o bezprawiu można zbudować państwo prawa. Tylko na pamięci o niewoli, ale opartej na faktach, można zbudować państwo wolności.”

Autor: Katarzyna Chimiak

Zdjęcia: archiwum stowarzyszenia "Memoriał"